شناسایی ژنوتیپ¬های متحمل به تنش خشکی در کلزا با استفاده از شاخص¬های تحمل

خشکی از مهمترین خطرات جدی برای افزایش راندمان و تولید موفق محصولات زراعی در ایران و جهان است. در این مطالعه به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ¬های کلزا، غربال کردن شاخص¬های شاخص‌های کمی مقاومت به خشکی و شناسایی ژنوتیپ¬های متحمل به خشکی، تعداد 16 ژنوتیپ کلزا در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط، تنش خشکی و بدون تنش، در مزرعه آزمایشی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی در سال زراعی 1387-1386 مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه شاخص-های مقاومت به خشکی شامل: شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص بهره¬وری متوسط (MP)، شاخص میانگین هندسی بهره¬وری (GMP)، شاخص میانگین هارمونیک (HAM) و شاخص پایداری عملکرد (YSI) بر اساس عملکرد دانه ژنوتیپ¬ها در محیط تنش و بدون تنش محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس عملکرد دانه در دو شرایط محیطی و شاخص¬های مقاومت نشان داد که اختلاف بسیار معنی¬داری بین ژنوتیپ¬ها از نظر شاخص¬های GMP، STI، YI و MP و عملکرد¬های تحت شرایط در شرایط آبی و تنش خشکی وجود دارد. ترسیم بای پلات حاصل از دو مؤلفه اصلی اول نشان داد که ژنوتیپ¬های Sahara, Geronimo, Dante و SLM-046 در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص¬های مقاومت به خشکی یعنی MP، GMP، STI و HAM قرار دارند، و نیز توزیع ژنوتیپ¬ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ¬ها را جهت انتخاب برای مقاومت به تنش نشان داد. بر اساس نتایج مطالعه شاخص شاخص‌های مقاومت می می‌توان ژنوتیپ¬هایDante ، SLM-046 و Sahara را که علاوه بر دارا بودن شاخص STI بالا، عملکرد دانه بالاتری نیز نسبت به سایر ژنوتیپ¬ها در دو محیط را دارند به عنوان ژنوتیپ¬های متحمل پیشنهاد نمود.